Czy bursztyn to kamień szlachetny?

Czy bursztyn to kamień? Mówiąc o bursztynie, często określamy go mianem kamienia szlachetnego. Jest to jednak pewne uproszczenie, gdyż w rzeczywistości bursztyn nie jest kamieniem w tradycyjnym rozumieniu tego słowa. Bursztyn to utwardzona żywica drzew, często zawierająca kawałki roślin i małych zwierząt, takich jak owady.

Bursztyn bałtycki to fascynujący i niezwykły produkt natury, którego historia sięga około 40 milionów lat. Tamtejsze drzewa iglaste, rosnące na północnych i wschodnich wybrzeżach epikontynentalnego morza, wytwarzały żywicę, która stała się źródłem tego unikalnego minerału.

W procesie swojej podróży do morza, żywica ta była transportowana przez rzeki oraz spływy powierzchniowe. W środowisku morskim żywica podlegała zaawansowanej diagenezie, czyli serii przemian chemicznych i fizycznych. Pod wpływem tych przemian, żywica stawała się twardsza i wzrastała jej temperatura topnienia. Te kluczowe zmiany doprowadziły do powstania substancji, którą dziś znamy jako bursztyn bałtycki.

Jego charakterystyczna cechą jest różnorodność kolorów, od jasnych, przez cytrynowe, aż po ciemne, brązowe i czarne odcienie. Bursztyn może być przezroczysty, półprzezroczysty lub nieprzezroczysty, często zawierający drobne inkluzje, takie jak rośliny czy owady. Ma gładką, czasem nieregularną powierzchnię, która pięknie się połyskuje. W dotyku bursztyn jest ciepły i przyjemny, a pod wpływem tarcia elektryzuje się, przyciągając drobne cząsteczki.

Bursztyn, znany ze swojego charakterystycznego żółto-pomarańczowo-brązowego odcienia, oferuje znacznie szerszą paletę kolorów, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Oprócz najbardziej rozpoznawalnego koloru „bursztynowego”, bursztyn może przyjmować barwy od białawych, przez bladożółte cytrynowe, aż do brązowych i niemal czarnych. Szczególnie rzadkie i poszukiwane są egzemplarze w odcieniach czerwieni (nazywane „bursztynem wiśniowym”), zieleni oraz wyjątkowo rzadkie i cenione bursztyny niebieskie.

Nazwa „złoto północy” dla bursztynu wywodzi się z czasów, kiedy kupcy z południowej Europy udawali się na północ, w szczególności na polskie wybrzeże Morza Bałtyckiego, by pozyskiwać ten cenny surowiec. Bursztyn był wówczas jednym z najbardziej wartościowych towarów sprzedawanych z terenów północnej Europy.

Wysoka wartość bursztynu wynikała z faktu, że rzymscy kupcy byli skłonni wymieniać go na równą ilość szczerego złota, co świadczyło o ogromnym uznaniu i cenności tego materiału.

Bursztyn, znany także jako „płonący kamień” (od niemieckiego słowa „bernstein”), ma właściwości łatwopalne. Prawdziwy bursztyn, podpalony, pali się jasnym, kopcącym płomieniem, a wydobywający się z niego dym ma charakterystyczny zapach lasu i żywicy.

Jednakże, ze względów bezpieczeństwa, zaleca się unikać bezpośredniego podpalania bursztynu, ponieważ kapiąca żywica może spowodować poważne poparzenia. Bezpieczniejszym sposobem jest dotknięcie bursztynu rozgrzaną pinezką lub szpilką. Jeśli jest autentyczny, igła łatwo wyjdzie z żywicy, bez ciągnących się nitek.

Polska nazwa bursztyn pochodzi od niemieckiego Bernstein (kamień, który się pali). Znany był od dawna pod różnymi nazwami. Przedstawiamy tabelkę z innymi nazwami bursztynu wraz z ich pochodzeniem:

Podsumowując, bursztyn, choć nie jest kamieniem szlachetnym w tradycyjnym rozumieniu, jest wyjątkowy ze względu na swoje pochodzenie, piękno, właściwości i znaczenie historyczne.

To surowiec, który wciąż zachwyca swoją unikalnością i pozostaje ceniony na całym świecie.